آزمایش FBS مقدار گلوکز خون را پس از ۸ تا ۱۰ ساعت ناشتایی اندازه‌گیری می‌کند و یکی از اصلی‌ترین روش‌ها برای تشخیص اولیه دیابت، پیش‌دیابت و بررسی روند درمان بیماران دیابتی است. این آزمایش نشان می‌دهد بدن بدون دریافت غذا چگونه قند خون را تنظیم می‌کند. افزایش FBS معمولاً نشانه اختلال در تولید یا عملکرد انسولین است و در کنار سایر تست‌ها برای ارزیابی متابولیسم قند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آزمایش 2Hpp بیان می‌کند که بدن پس از مصرف وعده غذایی چه اندازه در کنترل افزایش قند خون موفق است. این تست یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص دیابت پنهان، بررسی مقاومت به انسولین و ارزیابی عملکرد پانکراس محسوب می‌شود. بالا بودن مقدار 2Hpp نشان‌دهنده ضعف در پاسخ سلول‌ها به انسولین است. معمولاً این آزمایش در کنار FBS و HbA1c برای ارزیابی جامع قند خون درخواست می‌شود.

این آزمایش برای ارزیابی نوسانات قند خون در ساعات خاص روز انجام می‌شود و معمولاً در بیماران بستری، افراد تحت نظر و بیمارانی که دچار افت یا افزایش ناگهانی قند خون هستند کاربرد دارد. این تست کمک می‌کند الگوهای غیرمعمول در مدیریت قند خون شناسایی شود و پزشک بتواند نسبت به تنظیم دوز دارو یا انسولین تصمیم دقیق‌تری بگیرد. نتایج می‌تواند نشان‌دهنده مقاومت دارویی یا نوسانات شدید روزانه باشد.

HbA1c میانگین قند خون سه ماه گذشته را اندازه‌گیری می‌کند و شاخصی بسیار دقیق برای ارزیابی کنترل بلندمدت دیابت است. این تست برخلاف اندازه‌گیری‌های روزانه تحت تأثیر استرس، فعالیت بدنی یا وعده‌های غذایی قرار نمی‌گیرد. افزایش HbA1c نشان می‌دهد بیمار در ماه‌های اخیر کنترل مطلوب روی قند خون نداشته است. پزشکان از این نتیجه برای تنظیم نوع و مقدار داروی ضد دیابت استفاده می‌کنند.

آزمایش GTT معمولاً برای تشخیص دیابت پنهان، دیابت نوع دو و دیابت بارداری انجام می‌شود. در این روش، پس از مصرف محلول گلوکز، میزان قند خون در زمان‌های مختلف اندازه‌گیری می‌شود تا مشخص شود بدن تا چه اندازه توانایی پردازش قند ورودی را دارد. اگر بدن نتواند افزایش قند را کنترل کند، این وضعیت نشانه مقاومت به انسولین است. این تست از جمله حساس‌ترین روش‌ها برای تشخیص زودهنگام اختلالات متابولیک محسوب می‌شود.

اوره یکی از مواد زائد اصلی حاصل از متابولیسم پروتئین در بدن است که باید از طریق کلیه‌ها دفع شود. آزمایش BUN میزان تجمع این ماده در خون را اندازه‌گیری می‌کند و یکی از شاخص‌های مهم عملکرد کلیه، وضعیت هیدراتاسیون و سلامت متابولیک بدن است. افزایش BUN می‌تواند به دلیل نارسایی کلیه، کم‌آبی، خون‌ریزی‌های داخلی، مصرف زیاد پروتئین یا برخی داروها باشد. کاهش آن نیز معمولاً در مشکلات کبدی یا سوءتغذیه دیده می‌شود. این تست همراه با کراتینین به پزشک کمک می‌کند تا تصویر دقیق‌تری از وضعیت کلیوی بیمار به‌دست آورد

این دو آزمایش از مهم‌ترین شاخص‌های عملکرد کلیه هستند. BUN و کراتینین مواد زائد حاصل از سوخت‌وساز بدن‌اند که باید توسط کلیه دفع شوند. افزایش آن‌ها معمولاً نشانه نارسایی کلیه، کم‌آبی یا اختلالات جریان خون در کلیه است. مقایسه همزمان این دو مقدار به پزشک کمک می‌کند نوع و شدت اختلالات کلیوی را تشخیص دهد. این آزمایش‌ها برای پایش بیماران با سابقه بیماری‌های کلیوی ضروری‌اند.

اسید اوریک محصول نهایی تجزیه پورین‌ها در بدن است و افزایش آن می‌تواند منجر به نقرس، التهاب مفاصل یا تشکیل سنگ کلیه شود. اندازه‌گیری سطح آن برای بررسی متابولیسم پورین، تشخیص حملات نقرس و ارزیابی عملکرد کلیه کاربرد دارد. افزایش شدید این ماده می‌تواند با رژیم غذایی نامناسب، مصرف برخی داروها یا اختلالات کلیوی مرتبط باشد. این تست به پزشک کمک می‌کند علت درد و التهاب مفاصل را دقیق‌تر بررسی کند.

اگر فرد دچار دفع سنگ شده باشد، آزمایش آنالیز سنگ مشخص می‌کند سنگ از چه ترکیباتی تشکیل شده است. دانستن نوع سنگ (کلسیمی، اگزالاتی، اوریکی و...) به پزشک کمک می‌کند روش درمان و راهکارهای پیشگیری مناسب را انتخاب کند. این آزمایش برای بیماران با سابقه سنگ‌های مکرر ضروری است و نقش مهمی در جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید دارد.

این آزمایش سطح کلسترول کلی خون را اندازه‌گیری می‌کند و یکی از شاخص‌های مهم سلامت قلب و عروق است. افزایش کلسترول می‌تواند زمینه‌ساز تشکیل پلاک‌های چربی در دیواره عروق و در نتیجه افزایش خطر سکته قلبی و مغزی باشد. ارزیابی کلسترول تام به‌همراه HDL و LDL برای تعیین وضعیت کلی چربی خون ضروری است. تغییرات این شاخص معمولاً تحت تأثیر رژیم غذایی و سبک زندگی است.

HDL یا همان چربی خوب نقش محافظتی در بدن دارد و به دفع کلسترول بد از دیواره عروق کمک می‌کند. بالا بودن HDL می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد، زیرا این لیپوپروتئین کلسترول اضافی خون را جمع‌آوری و به کبد منتقل می‌کند. کاهش سطح HDL معمولاً با بی‌تحرکی، رژیم ناسالم و مصرف سیگار مرتبط است. پزشکان از این شاخص برای ارزیابی ریسک بیماری‌های قلبی استفاده می‌کنند.

LDL مهم‌ترین عامل تشکیل پلاک‌های چربی در رگ‌هاست و افزایش آن می‌تواند به تنگی یا انسداد عروق قلب و مغز منجر شود. این تست نشان می‌دهد بدن چه مقدار از چربی‌های مضر را در خون حمل می‌کند. کنترل سطح LDL با رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی و در صورت لزوم مصرف دارو اهمیت زیادی دارد. کاهش LDL نقش مهمی در پیشگیری از سکته و بیماری‌های قلبی دارد.

CK-MB یکی از آنزیم‌های اختصاصی عضله قلب است که در صورت آسیب سلولی مانند سکته قلبی، التهاب یا صدمه مستقیم به عضله قلب، به سرعت وارد خون می‌شود. این تست برای تشخیص حمله قلبی و اندازه‌گیری شدت آسیب به‌ویژه در ساعات اولیه بسیار ارزشمند است. CK-MB نسبت به سایر آنزیم‌ها اختصاصیت بیشتری برای قلب دارد و معمولاً در کنار تروپونین بررسی می‌شود تا تصویر دقیق‌تری از وضعیت بیمار ارائه دهد.

تروپونین I حساس‌ترین و دقیق‌ترین مارکر برای تشخیص آسیب حاد عضله قلب است. در صورت وقوع سکته قلبی، مقدار تروپونین در خون به‌سرعت افزایش می‌یابد و برای ساعت‌ها تا روزها بالا می‌ماند. این ویژگی باعث می‌شود حتی آسیب‌های خفیف قلب نیز قابل شناسایی باشد. این تست برای ارزیابی نارسایی‌های قلبی، سکته‌های خاموش و نظارت بر بهبود یا پیشرفت بیماری اهمیت حیاتی دارد.

این مارکرها زمانی که عضله قلب دچار آسیب یا سکته می‌شود، به سرعت در خون افزایش می‌یابند. اندازه‌گیری CK-MB و Troponin I برای تشخیص حمله قلبی و ارزیابی شدت آسیب ضروری است. این آزمایش‌ها از حساس‌ترین تست‌ها برای تشخیص مشکلات حاد قلبی محسوب می‌شوند و معمولاً در بخش اورژانس مورد استفاده قرار می‌گیرند. سطح بالای این مارکرها نشان‌دهنده آسیب سلولی در عضله قلب است.

LDH آنزیمی است که در بسیاری از بافت‌های بدن وجود دارد و افزایش آن می‌تواند نشانه آسیب بافتی باشد. این آزمایش در تشخیص شرایطی مانند کم‌خونی‌های همولیتیک، بیماری‌های قلبی، آسیب‌های کبدی و اختلالات عضلانی کاربرد دارد. LDH به‌عنوان شاخص غیرمستقیم صدمات سلولی مطرح است و تغییرات آن می‌تواند الگوی آسیب را مشخص کند.

AST یکی از آنزیم‌های مهم کبد و عضلات است که افزایش آن می‌تواند نشانه آسیب سلول‌های کبدی، التهاب، هپاتیت، مصرف برخی داروها یا مشکلات عضلانی باشد. این آزمایش در کنار سایر تست‌های کبدی بررسی می‌شود تا میزان و نوع آسیب مشخص گردد. بالا بودن AST می‌تواند در کبد چرب، مسمومیت دارویی یا بیماری‌های قلبی نیز مشاهده شود.

ALT آنزیم اختصاصی‌تری برای کبد است و افزایش آن معمولاً نشان‌دهنده آسیب مستقیم سلول‌های کبدی است. این تست برای تشخیص بیماری‌هایی مانند کبد چرب، هپاتیت ویروسی، التهاب کبد، مصرف الکل یا داروهای آسیب‌زننده استفاده می‌شود. بالا بودن ALT یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای بررسی سلامت سلول‌های کبد و ارزیابی روند درمان است.

این آنزیم در بافت‌های مختلفی مانند کبد، استخوان و روده وجود دارد. افزایش آلکالن فسفاتاز می‌تواند نشانه اختلالات مجاری صفراوی، بیماری‌های استخوانی یا برخی التهاب‌ها باشد. پزشک با بررسی مقدار این آنزیم در کنار سایر تست‌ها، می‌تواند علت اصلی افزایش آن را تشخیص دهد. این تست معمولاً برای بررسی انسداد صفراوی و مشکلات استخوانی درخواست می‌شود.

بیلی‌روبین محصول تجزیه هموگلوبین است و افزایش آن باعث ایجاد زردی یا یرقان می‌شود. بررسی نوع بیلی‌روبین (مستقیم و غیرمستقیم) به پزشک کمک می‌کند تشخیص دهد آیا مشکل از کبد، صفرا یا خون است. این تست برای بررسی هپاتیت، بیماری‌های کبدی، انسداد مجاری صفراوی و اختلالات خونی کاربرد دارد. افزایش بیلی‌روبین نشانه اختلال در دفع یا متابولیسم آن است.

GGT یکی از حساس‌ترین آنزیم‌ها برای تشخیص مشکلات صفراوی و آسیب ناشی از مصرف الکل است. افزایش این آنزیم معمولاً نشانه التهاب، انسداد مجاری صفراوی یا آسیب کبدی است. پزشکان از GGT برای تشخیص دقیق‌تر بیماری‌های کبدی در کنار سایر تست‌ها استفاده می‌کنند. این آزمایش در پایش بیماران مصرف‌کننده داروهای کبدی نیز کاربرد دارد.

پروتئین کل و آلبومین شاخص‌های مهمی برای بررسی وضعیت تغذیه‌ای و عملکرد کبد هستند. آلبومین نقش حیاتی در حفظ فشار اسمزی خون، انتقال مواد و تنظیم مایعات بدن دارد. کاهش آن می‌تواند نشانه بیماری‌های کبدی، سوءتغذیه، مشکلات کلیوی یا التهاب‌های مزمن باشد. اندازه‌گیری این دو شاخص به پزشک کمک می‌کند عملکرد کبد، وضعیت سلامتی عمومی و احتمال وجود بیماری‌های مزمن را ارزیابی کند.

آمیلاز یکی از آنزیم‌های اصلی تولیدشده توسط پانکراس و غدد بزاقی است که نقش آن تجزیه کربوهیدرات‌هاست. افزایش سطح آمیلاز معمولاً نشانه التهاب پانکراس (پانکراتیت) حاد است و می‌تواند با درد شدید شکمی همراه باشد. این آزمایش همچنین در بررسی انسداد مجاری پانکراس، آسیب غدد بزاقی و برخی بیماری‌های گوارشی کاربرد دارد. اندازه‌گیری آمیلاز در کنار لیپاز به تشخیص دقیق‌تر مشکلات پانکراس کمک می‌کند

لیپاز آنزیمی تخصصی‌تر برای ارزیابی عملکرد پانکراس است و نسبت به آمیلاز اختصاصیت بالاتری دارد. افزایش لیپاز معمولاً نشانه پانکراتیت حاد یا انسداد مجاری پانکراتیک است. این آنزیم در تجزیه چربی‌ها نقش دارد و بالا بودن آن می‌تواند نشانه آسیب یا التهاب شدید باشد. پزشکان برای تشخیص دقیق مشکلات پانکراس بیشتر به نتیجه لیپاز تکیه می‌کنند.

سدیم یکی از مهم‌ترین الکترولیت‌های بدن است و نقش حیاتی در تنظیم تعادل آب، فشار خون و عملکرد عصبی دارد. افزایش یا کاهش سدیم می‌تواند منجر به علائمی مانند ضعف، گیجی، بی‌حالی یا تشنج شود. این آزمایش برای ارزیابی کم‌آبی بدن، مشکلات کلیوی، اختلالات هورمونی و بررسی داروهای مدر درخواست می‌شود. سدیم یکی از حیاتی‌ترین فاکتورهای حفظ سلامت سلولی است.

پتاسیم برای عملکرد صحیح عضلات، ضربان قلب و سیستم عصبی ضروری است. افزایش یا کاهش سطح پتاسیم می‌تواند منجر به آریتمی قلبی، ضعف عضلانی یا فلج شود. این آزمایش معمولاً برای بیماران قلبی، بیماران کلیوی و افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند درخواست می‌شود. تغییرات پتاسیم باید سریعاً اصلاح شود زیرا اختلال آن می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند.

منیزیم در انقباض عضلات، محیط الکتریکی سلول‌ها، تولید انرژی و عملکرد عصبی نقش اساسی دارد. کاهش منیزیم می‌تواند باعث اسپاسم، تپش قلب، بی‌نظمی ضربان و بی‌حسی شود. این آزمایش برای پایش بیماران بستری، بیماران قلبی و افرادی که الکل زیاد مصرف می‌کنند اهمیت دارد. سطح منیزیم اغلب همراه با کلسیم و پتاسیم بررسی می‌شود.

روی یکی از مهم‌ترین مواد معدنی برای تقویت سیستم ایمنی، سلامت پوست، ترمیم زخم و رشد سلولی است. کاهش سطح روی می‌تواند باعث ریزش مو، ضعف سیستم ایمنی، تأخیر در ترمیم زخم‌ها و اختلالات رشدی شود. این آزمایش معمولاً زمانی درخواست می‌شود که بیمار دچار سوءتغذیه، مشکلات گوارشی یا بیماری‌های مزمن باشد. اندازه‌گیری سطح روی کمک می‌کند کمبودهای تغذیه‌ای به‌موقع اصلاح شوند.

کلسیم فراوان‌ترین ماده معدنی بدن است و در سلامت استخوان، دندان، انتقال پیام‌های عصبی و انقباض عضلات نقش دارد. کاهش یا افزایش کلسیم می‌تواند نشانه مشکلات هورمونی، بیماری‌های کلیوی، اختلالات پاراتیروئید یا بدخیمی‌ها باشد. این آزمایش یکی از مهم‌ترین تست‌ها برای بررسی وضعیت متابولیک استخوان و عملکرد هورمونی است.

فسفر همراه با کلسیم در تشکیل و استحکام استخوان‌ها نقش دارد و برای تولید انرژی و عملکرد سلولی ضروری است. تغییرات سطح فسفر می‌تواند با بیماری‌های کلیوی، اختلالات هورمونی و سوءتغذیه مرتبط باشد. این آزمایش معمولاً در بیماران کلیوی یا افرادی که مشکلات متابولیک دارند درخواست می‌شود. ارزیابی فسفر برای تعادل مواد معدنی بدن ضروری است.

کلرید به تنظیم pH خون، تعادل مایعات و عملکرد سلول‌ها کمک می‌کند. تغییر سطح کلرید می‌تواند در اثر مشکلات تنفسی، عدم تعادل اسید و باز، اسهال شدید یا بیماری‌های کلیوی رخ دهد. این آزمایش معمولاً همراه با سدیم و پتاسیم بررسی می‌شود تا وضعیت الکترولیت‌ها به‌طور کامل مشخص شود. تغییرات شدید کلرید می‌تواند منجر به بی‌حالی و ضعف شدید شود.

این آزمایش برای بیمارانی که داروی لیتیوم مصرف می‌کنند بسیار حیاتی است. لیتیوم دارویی مؤثر برای درمان اختلالات دوقطبی و برخی مشکلات روان‌پزشکی است، اما مصرف آن نیاز به پایش دقیق دارد زیرا می‌تواند در مقادیر بالا سمی باشد. اندازه‌گیری سطح لیتیوم به پزشک کمک می‌کند دوز دارو به‌درستی تنظیم شود و از مسمومیت دارویی جلوگیری گردد.

آهن یکی از عناصر ضروری برای تشکیل هموگلوبین است و کمبود آن می‌تواند منجر به کم‌خونی، ضعف، خستگی و اختلالات تمرکز شود. اندازه‌گیری سطح آهن سرم برای تشخیص فقر آهن، بیماری‌های مزمن یا مشکلات جذب آهن انجام می‌شود. این تست معمولاً همراه با فریتین و TIBC درخواست می‌شود تا وضعیت ذخایر آهن بدن به‌طور دقیق مشخص شود.

TIBC نشان می‌دهد پروتئین‌های خون تا چه اندازه توانایی حمل آهن را دارند. افزایش TIBC معمولاً نشانه فقر آهن و کاهش آن نشانه بیماری‌های مزمن یا التهابی است. این آزمایش کمک می‌کند پزشک علت کم‌خونی یا اختلالات مربوط به متابولیسم آهن را بهتر تشخیص دهد.

این آزمایش پروتئین‌های خون را به اجزای مختلف تقسیم می‌کند و برای تشخیص بیماری‌هایی مانند مالتیپل مایلوما، عفونت‌های مزمن، بیماری‌های خودایمنی و اختلالات کبدی استفاده می‌شود. تغییرات الگوی پروتئین‌ها می‌تواند اطلاعات مهمی درباره وضعیت ایمنی و التهاب در بدن ارائه دهد.

این آنزیم در گذشته برای ارزیابی سرطان پروستات استفاده می‌شد، اما امروزه بیشتر برای تشخیص متاستازهای پیشرفته به‌کار می‌رود. افزایش آن می‌تواند نشانه درگیری استخوانی، التهاب پروستات یا برخی بدخیمی‌ها باشد. این تست در کنار PSA دید بهتری از وضعیت پروستات به پزشک می‌دهد.

این آزمایش برای غربالگری اولیه دیابت بارداری انجام می‌شود و معمولاً در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری درخواست می‌گردد. در این تست، پس از مصرف محلول شیرین، سطح قند خون بررسی می‌شود تا مشخص شود بدن چگونه به ورود قند پاسخ می‌دهد. این آزمایش حساسیت بالایی دارد و اولین مرحله برای تشخیص اختلال تحمل گلوکز در بارداری است.

تری‌گلیسیرید نوعی چربی در خون است که از کالری‌های اضافی تولید می‌شود. افزایش آن معمولاً ناشی از رژیم غذایی ناسالم، چاقی، مصرف الکل یا کم‌تحرکی است. سطح بالای TG می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و گرفتگی عروق را افزایش دهد. این آزمایش معمولاً همراه با کلسترول و HDL و LDL برای ارزیابی کامل چربی خون انجام می‌شود.

فریتین پروتئینی است که آهن را ذخیره می‌کند و اندازه‌گیری آن دقیق‌ترین راه برای تشخیص فقر آهن یا تجمع بیش از حد آهن در بدن است. افزایش یا کاهش فریتین می‌تواند در اثر مشکلات کبدی، بیماری‌های التهابی، بدخیمی‌ها یا اختلالات جذب آهن رخ دهد. این آزمایش معمولاً همراه با آهن سرم و TIBC بررسی می‌شود.

آزمایش اسید فسفاتاز یکی از تست‌های تخصصی برای بررسی برخی اختلالات استخوانی، بیماری‌های خونی و سرطان‌های متاستاتیک به‌ویژه سرطان پروستات در مراحل پیشرفته است. اگرچه امروزه تست PSA کاربرد گسترده‌تری دارد، اما اسید فسفاتاز همچنان در موارد خاص، به‌خصوص برای ارزیابی درگیری استخوان و پیشرفت بیماری، مورد استفاده قرار می‌گیرد. افزایش این آنزیم می‌تواند نشانه تخریب بافتی، برخی بدخیمی‌ها و آسیب شدید استخوان باشد و پزشکان برای تکمیل تصویر تشخیصی از آن کمک می‌گیرند.

FIB-4 یک شاخص محاسباتی غیرتهاجمی است که با ترکیب سن بیمار و نتایج آزمایش‌های AST، ALT و تعداد پلاکت، میزان فیبروز یا زخم‌ شدگی کبد را تخمین می‌زند. این تست به‌ویژه برای پایش بیماران مبتلا به کبد چرب، هپاتیت مزمن و افرادی که در معرض آسیب‌های طولانی‌مدت کبدی هستند اهمیت دارد. مزیت اصلی FIB-4 این است که بدون نیاز به نمونه‌برداری دردناک کبد، می‌تواند دید دقیقی از وضعیت فیبروز ارائه دهد و پزشک را در تصمیم‌گیری درمانی هدایت کند.

آزمایش eGFR یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای ارزیابی عملکرد کلیه است و نشان می‌دهد کلیه‌ها روزانه چه مقدار خون را فیلتر می‌کنند. این مقدار براساس سن، جنس، کراتینین خون و گاهی نژاد محاسبه می‌شود. پایین بودن eGFR معمولاً نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه، مراحل اولیه تا پیشرفته نارسایی کلیه یا بیماری‌های مزمن کلیوی است. این تست به پزشکان کمک می‌کند شدت آسیب کلیه، روند پیشرفت بیماری و نیاز به درمان یا پیگیری دقیق‌تر را مشخص کنند. eGFR ابزاری کلیدی در تشخیص زودهنگام بیماری‌های کلیوی است.