کلسترول در آزمایش خون چیست؟

کلسترول ماده‌ای است که در تمامی سلول‌های بدن یافت می‌شود و نقش‌های مختلفی از جمله تولید هورمون‌های استروئیدی، ویتامین D و اسیدهای صفراوی دارد. آزمایش کلسترول معمولاً بخشی از یک پنل لیپید است که علاوه بر کلسترول کل، مقادیر خاصی مانند کلسترول LDL (کلسترول بد)، کلسترول HDL (کلسترول خوب) و تری‌گلیسرید را نیز اندازه‌گیری می‌کند.

این آزمایش به پزشکان اجازه می‌دهد تا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را ارزیابی کرده و توصیه‌های لازم جهت بهبود سبک زندگی و درمان را ارائه دهند.

در جدول زیر، مهم‌ترین نکات مربوط به آزمایش کلسترول و انواع آن، همراه با شرایط لازم برای انجام این آزمایش و نکات مرتبط آورده شده است.

در آزمایشگاه دکتر صالحی چکاپی ویژه قلب در نظر گرفته شده که پیشنهاد می کنم برای اطلاعات بیشتر به بخش «چکاپ ویژه قلب» مراجعه کنید.

چرا آزمایش کلسترول تجویز می‌شود؟

تجویز آزمایش کلسترول به دلایل متعددی انجام می‌شود؛ از جمله این دلایل می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• ارزیابی ریسک قلبی: از طریق اندازه‌گیری سطوح مختلف لیپیدها، پزشک می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را پیش‌بینی کند.
• پایش درمان: در بیمارانی که تحت درمان برای کنترل کلسترول هستند، این آزمایش برای سنجش اثربخشی داروها و تغییرات سبک زندگی ضروری است.
• تشخیص اولیه: بسیاری از بیماران بدون داشتن علائم مشخص، سطح بالای یا پایین کلسترول دارند. آزمایش منظم به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض جدی کمک می‌کند.
• راهنمایی تغذیه‌ای: نتایج آزمایش می‌تواند به پزشکان و متخصصان تغذیه کمک کند تا برنامه‌های رژیم غذایی متناسب با وضعیت فرد تنظیم کنند.

A cholesterol test can help your healthcare professional figure out your risk of narrowed or blocked arteries. Cholesterol, fats and other substances can build up in the arteries over time. This buildup is called plaque. Plaque can cause narrowed or blocked arteries throughout the body, also called atherosclerosis.

ترجمه فارسی

آزمایش کلسترول به پزشک کمک می‌کند تا خطر باریک یا مسدود شدن رگ‌ها را تشخیص دهد. کلسترول، چربی‌ها و مواد دیگر ممکن است در رگ‌ها جمع شوند و پلاک ایجاد کنند. این پلاک می‌تواند باعث تنگ یا مسدود شدن رگ‌ها شده و به آترواسکلروزیس (سخت شدن رگ‌ها) منجر شود.

منبع

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه کاهش وزن

چه افرادی باید آزمایش کلسترول بدهند؟

علاوه بر دلایل تجویز این آزمایش، برای برخی از افراد ضروری و واجب است که این آزمایش را انجام دهند. از جمله کسانی که باید آزمایش کلسترول بدهند دسته‌های زیر هستند:

• افراد بالای ۲۰ سال: توصیه می‌شود که از سنین نوجوانی یا بزرگسالی، به صورت دوره‌ای آزمایش کلسترول انجام شود.
• افرادی سابقه خانوادگی دارند: اگر در خانواده سابقه بیماری‌های قلبی یا کلسترول بالا وجود دارد، انجام آزمایش به صورت منظم اهمیت بیشتری دارد.
• افرادی که سبک زندگی ناسالم دارند: کسانی که رژیم غذایی نامناسب، عدم فعالیت بدنی یا مصرف سیگار دارند، باید وضعیت کلسترول خود را تحت نظر داشته باشند.
• افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند: مانند دیابت، فشار خون بالا یا چاقی، به دلیل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، نیاز به کنترل منظم کلسترول دارند.

پیشنهاد مطالعه: آزمایش FBS (آزمایش قند خون ناشتا)

انواع کلسترول کدام است؟

همان‌طور که در بخش‌های قبلی به آن اشاره کردیم، کلسترول و آزمایش آن دارای انواع مختلفی است؛ از جمله انواع کلسترول باید به موارد زیر اشاره کرد:

۱. کلسترول LDL (کلسترول بد)

کلسترول LDL یا همان «کلسترول بد» به دلیل نقش منفی آن در تشکیل رسوبات در دیواره‌های عروق، یکی از مهم‌ترین عوامل خطرساز در بروز بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود. سطوح بالای LDL می‌تواند موجب تنگی و سختی عروق شود و در نتیجه جریان خون را کاهش دهد.

۲. کلسترول HDL (کلسترول خوب)

کلسترول HDL یا همان «کلسترول خوب»، با انتقال کلسترول از عروق به کبد و از بین بردن آن، نقش محافظتی در برابر بیماری‌های قلبی ایفا می‌کند. افزایش سطح HDL می‌تواند از تجمع چربی در عروق جلوگیری کند.

۳. کلسترول کل

کلسترول کل مجموع کل کلسترول‌های موجود در خون را نشان می‌دهد. اگرچه یک شاخص کلی است، اما به تنهایی نمی‌تواند تصویر دقیقی از سلامت قلب ارائه دهد؛ به همین دلیل باید همراه با سایر مقادیر لیپیدی مورد بررسی قرار گیرد.

۴. تری‌گلیسریدها

تری‌گلیسریدها نوعی چربی در خون هستند که در کنار کلسترول، نقش مهمی در ارزیابی ریسک بیماری‌های قلبی دارند. افزایش سطح تری‌گلیسرید می‌تواند به عنوان عامل خطرساز مستقل یا همراه با سطوح بالای LDL عمل کند.

شرایط انجام آزمایش کلسترول

برای دریافت نتایج دقیق آزمایش کلسترول، رعایت چند نکته مهم ضروری است؛ شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با پزشک متخصص خود مشورت کنید:

• ناشتا بودن: معمولاً از فرد خواسته می‌شود که به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت پیش از آزمایش از خوردن هر گونه غذا پرهیز کند. این امر به جلوگیری از افزایش موقت سطح لیپیدها کمک می‌کند.
• زمان مناسب در روز: برخی آزمایشگاه‌ها ترجیح می‌دهند آزمایش را در ساعات صبح انجام دهند تا از نوسانات طبیعی سطح چربی‌ها جلوگیری شود.
• بررسی سوابق دارویی: اطلاع به پزشک از داروهایی که مصرف می‌کنید (مانند استاتین‌ها یا داروهای لیپید پایین آورنده) بسیار مهم است، زیرا این داروها می‌توانند بر نتایج آزمایش تأثیرگذار باشند.
• شرایط بالینی: در صورت بروز بیماری یا عفونت حاد، ممکن است نتایج آزمایش به طور موقت تغییر کند؛ بنابراین توصیه می‌شود در دوره‌های پایدار از نظر سلامتی آزمایش انجام شود.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه گوارش

تفسیر آزمایش کلسترول و محدوده طبیعی آن

تفسیر نتایج باید با توجه به سابقه خانوادگی، سن، جنسیت و سایر عوامل خطرساز انجام شود تا تصویری جامع از وضعیت سلامتی فرد به دست آید. همچنین کیت‌های آزمایشگاهی نیز ممکن است محدوده طبیعی متفاوتی نسبت به هم داشته باشند. به همین دلیل تشخیص نهایی بر عهده پزشک متخصص است.

تفسیر نتایج آزمایش کلسترول نیازمند بررسی چندین پارامتر است:

• کلسترول کل: معمولاً سطح مطلوب کلسترول کل کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر خون در نظر گرفته می‌شود. بین ۲۰۰ ال ۲۳۹ به نسبت بالا و بالای ۲۳۹ خطرناک است.
• LDL: سطح ایده‌آل LDL برای افراد سالم کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. در افراد با ریسک بالای قلبی، هدف پایین‌تر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نیز مد نظر قرار می‌گیرد. ۱۰۰ تا ۱۲۹ نزدیک به ایدئال است، ۱۳۰ تا ۱۵۹ مرزی است، ۱۶۰ تا ۱۸۹ بالا و بالای ۱۹۰ خطرناک است.
• HDL: سطوح بالای HDL نشان‌دهنده سلامت بهتر عروق است؛ به طور کلی، برای مردان بالای ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و برای زنان بالای ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر توصیه می‌شود. بیشتر از ۶۰ بالا محسوب می‌شود.
• تری‌گلیسرید: سطح نرمال تری‌گلیسرید معمولاً کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه ضعف و خستگی

دلایل، علائم و راهکار درمان کلسترول پایین در آزمایش خون

پایین بودن کلسترول می‌تواند دلایل و علائم خاصی به همراه داشته باشد. در این بخش می‌خواهیم نگاهی به همین موارد داشته باشیم:

دلایل کاهش کلسترول:

از جمله مهم‌ترین دلایل کاهش کلسترول و پایین بودن آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ژنتیک: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی ممکن است سطح کلسترول پایینی داشته باشند.
• مصرف غذاهای کم چرب: رژیم غذایی کم‌چرب و کاهش مصرف چربی‌های اشباع می‌تواند منجر به کاهش کلسترول شود.
• برخی بیماری‌ها: مشکلات کبدی، تروئید کم‌فعال و سوء تغذیه می‌توانند باعث کاهش سطح کلسترول شوند.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه هورمونی

علائم کلسترول پایین:

اغلب کاهش سطح کلسترول به صورت مستقیم علائم آشکاری ندارد؛ اما در برخی موارد ممکن است به علائمی مانند خستگی، ضعف عمومی، مشکلات حافظه و اختلالات خلقی اشاره شود.

راهکارهای درمان:

برای درمان و افزایش کلسترول پایین می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• تغذیه مناسب: مصرف مواد غذایی غنی از چربی‌های سالم مانند ماهی‌های چرب، آووکادو و مغزها می‌تواند به بهبود سطح کلسترول کمک کند.
• استفاده از مکمل‌های غذایی: در صورت نیاز پزشک ممکن است مکمل‌هایی مانند اسیدهای چرب امگا ۳ تجویز کند.
• پیگیری درمان‌های پزشکی: در مواردی که کاهش کلسترول ناشی از مشکلات کبدی یا هورمونی است، درمان بیماری زمینه‌ای ضروری است.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه کبد

دلایل، علائم و راهکارهای درمان کلسترول بالا در آزمایش خون

همان طور که پایین بودن کلسترول علائم و دلایل خاص خودش را به همراه دارد، بالا بودن آن در آزمایش خون نیز می‌تواند به همین صورت باشد. در این بخش به همین موارد خواهیم پرداخت:

دلایل افزایش کلسترول:

از جمله مهم‌ترین دلایل بالا بودن کلسترول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ژنتیک: برخی افراد به دلیل وراثت، دارای کلسترول بالاتری هستند.
• رژیم غذایی نامناسب: مصرف بیش از حد غذاهای پرچرب، فست فودها و غذاهای فرآوری شده می‌تواند موجب افزایش سطح کلسترول شود.
• چاقی و کم تحرکی: سبک زندگی ساکن و عدم فعالیت بدنی نقش مهمی در افزایش کلسترول دارند.
• بیماری‌های زمینه‌ای: مانند دیابت و فشار خون بالا نیز می‌توانند موجب افزایش سطح لیپیدهای خون شوند.

علائم کلسترول بالا:

اغلب افزایش کلسترول در مراحل اولیه هیچ علامت خاصی ندارد؛ اما در طول زمان ممکن است نشانه‌هایی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، یا حتی سکته قلبی و مغزی بروز کند.

راهکارهای درمان:

برای درمان کلسترول می‌توان از راهکارهای زیر بهره گرفت:

• تغییرات سبک زندگی: افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن و ترک عادات ناسالم مانند سیگار کشیدن از مهم‌ترین راهکارهای درمانی هستند.
• تغذیه سالم: مصرف غذاهای غنی از فیبر، میوه‌ها، سبزیجات و کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس توصیه می‌شود.
• داروهای لیپید پایین آورنده: پزشک ممکن است در صورت لزوم داروهایی مانند استاتین تجویز کند تا سطح LDL کاهش یابد.
• پیگیری مستمر پزشکی: کنترل منظم سطح کلسترول و سایر شاخص‌های قلبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه ورزشکاران

راه‌های پیشگیری از کلسترول بالا

هرچند که برای درمان باید ابتدا با پزشک مشورت کرد، اما بد نیست بدانید که پیشگیری از افزایش سطح کلسترول عمدتاً از طریق تغییرات سبک زندگی امکان‌پذیر است. از جمله برخی از اقدامات پیشگیرانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رژیم غذایی متعادل: استفاده از غذاهای کم‌چرب، مصرف فیبر بالا و افزایش مصرف میوه و سبزیجات.
• فعالیت بدنی منظم: حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز مانند پیاده‌روی، دویدن یا شنا می‌تواند به بهبود سلامت قلب کمک کند.
• کنترل وزن: حفظ وزن مناسب و جلوگیری از چاقی از عوامل مهم در پیشگیری از افزایش کلسترول است.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن باعث کاهش سطح HDL و افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود؛ بنابراین ترک آن ضروری است.
• کنترل استرس: استرس مزمن می‌تواند بر متابولیسم چربی‌ها تأثیر بگذارد، لذا استفاده از روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا توصیه می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم از بخش چکاپ کامل هم دیدن کنید.

آزمایش‌های مرتبط با آزمایش کلسترول

علاوه بر آزمایش کلسترول، چندین آزمایش مرتبط وجود دارد که در کنار هم تصویری جامع از وضعیت قلبی و عروقی ارائه می‌دهند. پزشکان برای اینکه بتوانند تصمیم‌گیری جامع‌تری برای سلامت فرد داشته باشند، ممکن است این تست‌ها را نیز برای مراجعان تجویز کنند:

• آزمایش تری‌گلیسرید( TG): اندازه‌گیری سطح چربی‌های خون که به ارزیابی ریسک قلبی کمک می‌کند.
• پروفایل لیپید: شامل اندازه‌گیری کلسترول کل، LDL، HDL و تری‌گلیسرید که به عنوان یک پنل جامع بررسی لیپید شناخته می‌شود.
• آزمایش قند خون: اختلال در قند خون می‌تواند با افزایش سطح کلسترول همراه باشد، بنابراین کنترل دیابت از اهمیت بالایی برخوردار است.
• آزمایش التهاب: آزمایش‌هایی مانند CRP (پروتئین واکنش C) می‌توانند نشان‌دهنده التهاب در بدن باشند که عامل خطرساز برای بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: TG در آزمایش خون چیست؟