کراتینین چیست؟

کراتینین یک محصول متابولیک پایدار است که در اثر تجزیه طبیعی کراتین فسفات در عضلات به وجود می‌آید. به زبان ساده، باید اینطور گفت کراتین ماده‌ای است که به تأمین انرژی عضلات کمک می‌کند و کراتینین به‌عنوان محصول جانبی این فرایند، از طریق جریان خون به کلیه‌ها منتقل و در نهایت از طریق ادرار دفع می‌شود.  میزان تولید کراتینین در بدن به توده عضلانی فرد بستگی دارد، بنابراین افراد عضلانی‌تر معمولاً سطح کراتینین بالاتری دارند.

از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های کراتینین باید به موارد زیر اشاره کرد:

• تولید ثابت: میزان تولید کراتینین روزانه معمولاً ثابت است و تغییرات آن تحت تأثیر تغذیه یا عوامل بیرونی قرار نمی‌گیرد.
• دفع از طریق کلیه‌ها: کلیه‌ها کراتینین را به‌طور مؤثری تصفیه و از بدن دفع می‌کنند.
• شاخص عملکرد کلیه‌ها: سطح بالای کراتینین نشان‌دهنده عملکرد ناکارآمد کلیه‌ها در تصفیه خون است.

این جدول اطلاعات کلیدی درباره آزمایش کراتینین، محدوده نرمال و دلایل تغییرات سطح آن را برای ارزیابی سلامت کلیه‌ها ارائه می‌دهد.

دلایل انجام آزمایش کراتینین

مهم‌ترین دلیل انجام این آزمایش، همان‌طور که در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، بررسی سلامت و عملکرد کلیه‌ها است. به طور کلی می‌توان گفت که این آزمایش ممکن است با اهداف زیر توسط پزشک برای بیمار تجویز شود:

• ارزیابی عملکرد کلیه‌ها: این آزمایش برای بررسی میزان تصفیه خون توسط کلیه‌ها استفاده می‌شود.
• تشخیص بیماری‌های کلیوی: بیماری‌هایی مانند نارسایی کلیه، گلومرولونفریت یا عفونت‌های کلیوی می‌توانند باعث افزایش سطح کراتینین شوند.
• پایش بیماری‌های مزمن کلیوی: در بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی (CKD)، آزمایش کراتینین به‌طور منظم برای پایش وضعیت بیماری انجام می‌شود.
• بررسی اثر داروها: برخی داروها ممکن است بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر بگذارند و باعث افزایش سطح کراتینین شوند.
• ارزیابی کم‌آبی بدن: سطح بالای کراتینین می‌تواند نشان‌دهنده کم‌آبی باشد.

The serum (blood) creatinine test is often used in the following situations: To check kidney health in people at high risk for chronic kidney disease (CKD) or for people with symptoms of acute kidney injury (AKI) To monitor changes in kidney function over time in people living with CKD.

ترجمه فارسی

آزمایش کراتینین سرم (خون) معمولاً برای بررسی سلامت کلیه در افرادی که در معرض خطر بالای بیماری کلیوی مزمن (CKD) هستند یا علائم آسیب حاد کلیه (AKI) دارند، انجام می‌شود. همچنین این آزمایش برای پیگیری تغییرات عملکرد کلیه در طول زمان در افرادی که با بیماری کلیوی مزمن زندگی می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

منبع

در آزمایشگاه دکتر صالحی چکاپی ویژه کلیه در نظر گرفته شده که برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنم از بخش «چکاپ ویژه کلیه» دید کنید.

انواع آزمایش کراتینین چیست؟

آزمایش کراتینین انواع مختلفی دارد و هر کدام از آن‌ها با هدفی خاص و برای مواردی مخصوص تجویز می‌شوند. از جله مهم‌ترین انواع آزمایش کراتینین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آزمایش کراتینین سرم (Serum Creatinine): این آزمایش سطح کراتینین موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند و رایج‌ترین روش برای ارزیابی عملکرد کلیه‌هاست.
• آزمایش کراتینین ادرار: در این آزمایش، میزان کراتینین موجود در نمونه ادرار ۲۴ ساعته بررسی می‌شود.
• نسبت کراتینین به آلبومین در ادرار (UACR): این نسبت به تشخیص آسیب اولیه کلیوی کمک می‌کند.
• تست کلیرانس کراتینین (Creatinine Clearance): این آزمایش میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) را تخمین می‌زند و عملکرد کلیه‌ها را به‌طور دقیق‌تری بررسی می‌کند.

محدوده نرمال کراتینین چقدر است؟

سطح کراتینین بسته به عوامل مختلف مانند سن، جنسیت و میزان توده عضلانی متفاوت است. همچنین بسته به تجهیزات و کیت‌های آزمایشگاهی نیز نتیجه آزمایش می‌تواند متفاوت باشد. به همیت دلیل تصمیم‌گیری نهایی درباره این موضوع بر عهده پزشک متخصص است. به‌طور کلی درباره محدوده نرمال این آزمایش می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• مردان بالغ:۷ تا ۱.۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• زنان بالغ:۶ تا ۱.۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• کودکان:۳ تا ۰.۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه ورزشکاران

دلایل افزایش کراتینین در خون چیست؟

افزایش سطح کراتینین معمولاً نشان‌دهنده اختلال در عملکرد کلیه‌هاست. دلایل شایع شامل موارد زیر است:

• بیماری‌های کلیوی: نارسایی حاد یا مزمن کلیه، التهاب کلیه (نفریت)، گلومرولونفریت و بیماری‌های پلی‌کیستیک کلیه.
• کم‌آبی بدن: کاهش حجم مایعات بدن می‌تواند منجر به افزایش غلظت کراتینین شود.
• انسداد مجاری ادراری: عواملی مانند سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می‌توانند مانع دفع مناسب کراتینین شوند.
• عفونت‌های شدید: سپسیس و سایر عفونت‌های شدید می‌توانند باعث آسیب کلیوی و افزایش کراتینین شوند.
• داروها: برخی داروها مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند سطح کراتینین را افزایش دهند.
• افزایش توده عضلانی: ورزشکاران یا افرادی که دارای توده عضلانی زیادی هستند، معمولاً سطح کراتینین بالاتری دارند.
• مصرف زیاد پروتئین: مصرف غذاهای پرپروتئین می‌تواند سطح کراتینین را به‌طور موقت افزایش دهد.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه کبد

دلایل کاهش کراتینین در خون چیست؟

کاهش سطح کراتینین کمتر شایع است و اما به این معنا نیست که نباید آن را جدی گرفت. کاهش کراتینین در بدن می‌تواند معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:

• کاهش توده عضلانی: در افراد مسن یا بیمارانی که دچار تحلیل عضلانی هستند، سطح کراتینین کاهش می‌یابد.
• سوءتغذیه: کمبود پروتئین در رژیم غذایی می‌تواند باعث کاهش تولید کراتینین شود.
• بارداری: در دوران بارداری، به دلیل افزایش جریان خون و عملکرد کلیه‌ها، سطح کراتینین کاهش می‌یابد.
• بیماری‌های کبدی شدید: اختلالات کبدی ممکن است بر تولید کراتینین تأثیر بگذارند.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه بارداری

ارتباط کراتینین با GFR چیست؟

نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) بهترین شاخص عملکرد کلیه‌هاست. سطح کراتینین خون معمولاً برای تخمین GFR استفاده می‌شود. هرچه سطح کراتینین بالاتر باشد، GFR پایین‌تر خواهد بود، که نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه‌هاست.

نحوه کنترل سطح کراتینین چطور است؟

تشخیص بهترین راهکار برای کنترل سطح کراتینین در بدن بهتر است که بر عهده پزشک متخصص باشد تا درمان به بهترین شکل صورت گیرد. به طور کلی برای کنترل و کاهش سطح کراتینین خون، می‌توان از اقدامات زیر مفید کمک گرفت:

• هیدراته ماندن: نوشیدن مایعات کافی به دفع بهتر کراتینین کمک می‌کند.
• رژیم غذایی مناسب: کاهش مصرف پروتئین‌های حیوانی و افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌ها.
• پرهیز از داروهای مضر برای کلیه: اجتناب از داروهای NSAIDs و مشورت با پزشک قبل از مصرف داروها.
• مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل فشار خون و دیابت برای حفظ سلامت کلیه‌ها.
• ورزش ملایم: اجتناب از ورزش‌های شدید که ممکن است کراتینین را افزایش دهند.

پیشنهاد می کنم از بخش چکاپ کامل هم دیدن کنید.