اسید اوریک چیست؟
اسید اوریک یک ماده زائد است که در اثر تجزیه پورین‌ها در بدن تولید می‌شود. (پورین‌ها در غذاهای خاصی مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی و برخی نوشیدنی‌ها مانند الکل و نوشابه‌های گازدار وجود دارند.) این ماده از طریق جریان خون به کلیه‌ها منتقل و از طریق ادرار دفع می‌شود. در شرایط عادی، بدن میزان اسید اوریک را در حد متعادلی نگه می‌دارد.
به طور کلی می‌توان گفت که مراحل تشکیل و دفع اسید اوریک به شرح زیر است:
- تجزیه پورین‌ها در کبد
- انتقال اسید اوریک به خون
- تصفیه و دفع از طریق کلیه‌ها
جدول زیر اطلاعاتی درباره اسید اوریک و تاثیرات بالا و پایین بودن آن در خون و ادرار ارائه می‌دهد.
| عنوان | توضیحات کاربردی |
|---|---|
| اسید اوریک چیست؟ | ماده‌ای زائد است که از تجزیه پورین‌ها در بدن تولید می‌شود و از طریق خون به کلیه‌ها می‌رود و از بدن دفع می‌شود. |
| بالا بودن اوریک اسید در آزمایش خون | ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌هایی مثل نقرس، سنگ کلیه، اختلالات متابولیک یا کم‌آبی بدن باشد. در این حالت باید به پزشک مراجعه کرد. |
| محدوده نرمال اسید اوریک | برای مردان: ۴ تا ۷ میلیگرم در دسیلیتر، برای زنان: ۴ تا ۶ میلیگرم در دسیلیتر، برای کودکان: ۰ تا ۵.۵ میلیگرم در دسیلیتر. |
| پایین بودن اوریک اسید در آزمایش خون | کاهش اسید اوریک ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی مانند اختلالات کبدی یا داروهایی باشد که به کاهش اسید اوریک کمک می‌کنند. |
| اسید اوریک در آزمایش ادرار | این آزمایش میزان اسید اوریک دفع‌شده از بدن در ادرار را در یک دوره ۲۴ ساعته اندازه‌گیری می‌کند. |
| اسید اوریک در آزمایش خون | این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک در خون انجام می‌شود و می‌تواند به تشخیص مشکلات متابولیک و کلیوی کمک کند. |
دلایل انجام آزمایش اسید اوریک چیست؟
آزمایش اوریک اسید از جمله مهم‌ترین آزمایش‌هایی است که باید برای بررسی سلامت کلیه انجام بگیرد. اما باید دانست که این تنها دلیل انجام این آزمایش نیست. به صورت کلی، پزشک ممکن است این آزمایش را با اهداف زیر برای بیمار خود تجویز کند:
- تشخیص نقرس: نقرس یک بیماری ناشی از تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل است که باعث التهاب و درد شدید می‌شود.
- ارزیابی عملکرد کلیه‌ها: بالا بودن سطح اسید اوریک می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در عملکرد کلیه‌ها باشد.
- پایش بیماری‌های متابولیک: بیماری‌هایی مانند سندرم متابولیک و دیابت ممکن است با افزایش سطح اسید اوریک همراه باشند.
- بررسی تشکیل سنگ کلیه: برخی از سنگ‌های کلیه به دلیل تجمع اسید اوریک تشکیل می‌شوند.
- پایش اثر داروها: برخی داروها می‌توانند سطح اسید اوریک را تغییر دهند و این آزمایش برای پایش اثرات آن‌ها انجام می‌شود.
در آزمایشگاه دکتر صالحی چکاپی ویژه کلیه در نظر گرفته شده که برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنم از بخش «چکاپ ویژه کلیه» دید کنید.
انواع آزمایش اسید اوریک کدام است؟
آزمایش اسید اوریک بسته به نیاز بیمار و تشخیص پزشک، ممکن است به دو شیوه انجام شود. گاهی اوقات نیز برای بررسی‌های دقیق‌تر، هر دو در کنار هم انجام می‌شوند. دو نوع رایج آزمایش اوریک اسید به شرح زیر است:
- آزمایش خون (Serum Uric Acid): برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک در خون استفاده می‌شود.
- آزمایش ادرار ۲۴ ساعته (Urine Uric Acid): میزان اسید اوریک دفع‌شده از طریق ادرار در یک دوره ۲۴ ساعته اندازه‌گیری می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: دستور العمل جمع آوری نمونه ادرار ۲۴ ساعته
محدوده نرمال اسید اوریک چقدر است؟
سطح طبیعی اسید اوریک ممکن است بر اساس جنسیت متغیر باشد. همچنین تجهیزات و کیت‌های آزمایشگاهی هر مرکز نیز ممکن است باعث شود که نتایج طبیعی متفاوتی از این آزمایش را شاهد باشیم. به همین دلیل تصمیم‌‌گیری و نظردهی در این مورد تنها بر عهده پزشک متخصص است. به طور کلی بد نیست بدانید که معمولا سطح طبیعی اسید اوریک در بدن به شرح زیر است:
- مردان:۴ تا ۷.۰ میلیگرم در دسیلیتر
- زنان:۴ تا ۶.۰ میلیگرم در دسیلیتر
- کودکان:۰ تا ۵.۵ میلیگرم در دسیلیتر
پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه کودکان
دلایل افزایش سطح اسید اوریک (هیپراوریسمی)
افزایش سطح اسید اوریک یا همان هیپراوریسمی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. افزایش سطح این اسید بسیار رایج‌تر است و می‌توان برای آن، دلایل زیر را مطرح کرد:
- نقرس: تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل.
- اختلال در عملکرد کلیه‌ها: کاهش توانایی کلیه‌ها در دفع اسید اوریک.
- مصرف زیاد پورین‌ها: رژیم غذایی غنی از پورین (گوشت قرمز، غذاهای دریایی، الکل).
- کم‌آبی بدن: کمبود مایعات باعث کاهش دفع اسید اوریک می‌شود.
- داروها: داروهای دیورتیک، آسپیرین و داروهای شیمی‌درمانی ممکن است سطح اسید اوریک را افزایش دهند.
- اختلالات متابولیک: چاقی، دیابت و سندرم متابولیک نیز می‌توانند باعث افزایش اسید اوریک در بدن شوند.
- بیماری‌های ژنتیکی: برخی بیماری‌های ارثی باعث اختلال در متابولیسم پورین‌ها می‌شوند.
پیشهاد مطالعه: چکاپ ویژه کاهش وزن
دلایل کاهش سطح اسید اوریک چیست؟
کاهش سطح اسید اوریک کمتر شایع است و به همین دلیل ممکن است نادیده گرفته شود. کاهش سطح اسید اوریک را نیز باید مانند افزایش آن جدی گرفت و برای درمان به موقع، به پزشک متخصص مراجعه کرد. کاهش سطح اوریک اسید ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- بیماری‌های کبدی: اختلالات کبدی که تولید اسید اوریک را کاهش می‌دهند.
- داروها: برخی داروها مانند آلوپورینول یا پروبنسید سطح اسید اوریک را کاهش می‌دهند.
- رژیم غذایی کم‌پورین: مصرف کم غذاهای حاوی پورین می‌تواند اسید اوریک را در بدن کم کند.
- سندرم فانکونی: یک اختلال کلیوی که باعث دفع بیش از حد اسید اوریک از طریق ادرار می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه کبد
علائم سطوح غیرطبیعی اسید اوریک
بالا یا پایین بودن سطح اسید اوریک در بدن می‌تواند علائم خاصی داشته باشد. پزشک متخصص با بررسی این علائم می‌تواند انجام آزمایش را برای شما تجویز و سپس بهترین روش درمانی را انتخاب کند. به صورت کلی مهم‌ترین دلایل بالا یا پایین بودن اسید اوریک را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- سطح بالای اسید اوریک
- درد و تورم در مفاصل (نقرس)
- سنگ کلیه و درد شدید در ناحیه کمر
- خستگی و بی‌حالی
- سطح پایین اسید اوریک
- ضعف عضلانی
- اختلال در حافظه
- خستگی مفرط
پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه خستگی
تأثیر رژیم غذایی بر سطح اسید اوریک
رژیم غذایی نقش مهمی در تنظیم سطح اسید اوریک دارد. رعایت رژیم غذایی مناسب نه‌تنها می‌تواند از اختلالات سطح اسید اوریک در بدن جلوگیری کند، بلکه می‌تواند در زمینه درمان آن نیز موثر باشد. با ایجاد برخی از تغییرات ساده در رژیم غذایی روزانه می‌تواند این هدف را به بهترین شکل محقق کرد. از جمله این تغییرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش مصرف پورین‌ها: اجتناب از گوشت قرمز، غذاهای دریایی و الکل.
- افزایش مصرف مایعات: نوشیدن آب کافی برای کمک به دفع اسید اوریک.
- مصرف میوه و سبزیجات: گیلاس و سبزیجات سبز می‌توانند به کاهش سطح اسید اوریک کمک کنند.
- پرهیز از نوشیدنی‌های قندی: مصرف زیاد فروکتوز باعث افزایش اسید اوریک می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه ورزشکاران
نحوه درمان سطوح غیرطبیعی اسید اوریک
انتخاب بهترین روش درمان تنها بر عهده پزشک است و توصیه نمی‌کنیم که بخواهید این عارضه را خودتان در خانه درمان کنید. پزشک متخصص ابتدا عارضه را به‌خوبی تشخیص داده و سپس برای درمان آن، بهترین راهکار را انتخاب خواهد کرد. بهترین روش‌های درمانی برای بالا یا پایین بودن اسید اوریک، معموالا به شرح زیر است:
- داروها: داروهایی مانند آلوپورینول برای کاهش تولید اسید اوریک استفاده می‌شود و همچنین پروبنسید برای افزایش دفع اسید اوریک به کار می‌رود.
- اصلاح رژیم غذایی: کاهش مصرف غذاهای پرپورین و افزایش مصرف مایعات می‌تواند موثر و مفید باشد.
- مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل دیابت و فشار خون برای جلوگیری از آسیب کلیوی نیز راهکار مناسب دیگری خواهد بود.
- فعالیت بدنی: ورزش منظم برای بهبود متابولیسم و کاهش وزن نیز از روش‌های درمانی کارآمد است.
پیشنهاد می کنم از بخش چکاپ کامل هم دیدن کنید.
