هورمون ضد مولرین (AMH) چیست؟

همان طور که در مقدمه نیز اشاره کوتاهی به آن داشتیم، هورمون ضد مولرین یا Anti-Müllerian Hormone یک پروتئین است که در سلول‌های گرانولوزای فولیکول‌های تخمدانی تولید می‌شود. این هورمون به‌ویژه در فولیکول‌های اولیه و کوچک‌تر که هنوز در مراحل ابتدایی رشد قرار دارند، تولید می‌شود. مقدار AMH در خون می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره تعداد فولیکول‌های تخمدانی (که به آن ذخیره تخمدانی گفته می‌شود) ارائه دهد.

AMH در جنین‌نگاری نیز نقش دارد. در جنین‌های مذکر، این هورمون توسط سلول‌های سرتولی بیضه‌ها تولید می‌شود و مسئول پسرفت ساختارهای مولرین (که به شکل‌گیری رحم و لوله‌های فالوپ در جنین‌های مونث منجر می‌شوند) است. در زنان، تولید AMH پس از تولد آغاز شده و تا یائسگی ادامه دارد، اما مقدار آن در طول زندگی تغییر می‌کند.

AMH tests are mainly used with other tests to make decisions about treating female infertility (not being able to get pregnant). If you’re having infertility treatment, AMH testing can: Check how many eggs you have left in your ovaries. This is called your “ovarian reserve.

ترجمه فارسی

آزمایش AMH معمولاً همراه با آزمایش‌های دیگر برای تصمیم‌گیری در مورد درمان ناباروری زنان انجام می‌شود (یعنی مشکل باردار نشدن). اگر تحت درمان ناباروری هستید، آزمایش AMH می‌تواند تعداد تخمک‌های باقی‌مانده در تخمدان‌هایتان را بررسی کند. به این تعداد “ذخیره تخمدانی” می‌گویند.

منبع

اهمیت بالینی آزمایش AMH چیست؟

از جمله دلایل اهمیت انجام این آزمایش را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱. ارزیابی ذخیره تخمدانی

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای آزمایش AMH، ارزیابی تعداد تخمک‌های باقی‌مانده در تخمدان‌ها است. سطح AMH به طور مستقیم با تعداد فولیکول‌های تخمدانی در ارتباط است. این شاخص برای زنانی که قصد دارند بارداری خود را به تعویق بیندازند یا نگران ناباروری هستند، بسیار مفید است.

۲. پیش‌بینی پاسخ به تحریک تخمدانی

در درمان‌های ناباروری، مانند IVF (لقاح آزمایشگاهی)، آزمایش AMH برای پیش‌بینی پاسخ تخمدان‌ها به داروهای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود. مقادیر بالای AMH نشان‌دهنده پاسخ مناسب است، در حالی که مقادیر پایین می‌تواند به معنی پاسخ ضعیف باشد.

۳. تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

در زنان مبتلا به PCOS، سطح AMH به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این موضوع به دلیل تعداد زیاد فولیکول‌های نابالغ در تخمدان‌ها است.

۴. تشخیص یائسگی و نارسایی زودرس تخمدان

کاهش سطح AMH می‌تواند نشان‌دهنده نزدیک شدن به یائسگی یا نارسایی زودرس تخمدان باشد.

۵. ارزیابی موفقیت انجماد تخمک‌ها

در روش‌های انجماد تخمک، سطح AMH به عنوان معیاری برای پیش‌بینی تعداد تخمک‌های قابل انجماد استفاده می‌شود.

روش انجام آزمایش AMH چگونه است؟

آزمایش AMH یک آزمایش خون ساده است و معمولاً نیازی به ناشتا بودن ندارد. این آزمایش را می‌توان در هر روز از سیکل قاعدگی انجام داد، زیرا سطح AMH در طول ماه تغییرات چندانی نمی‌کند. مراحل انجام این آزمایش به شرح زیر است:

۱. نمونه‌گیری خون

یک نمونه خون از ورید بازویی گرفته می‌شود.

۲. تحلیل در آزمایشگاه

نمونه خون برای اندازه‌گیری سطح AMH به آزمایشگاه ارسال می‌شود. معمولاً از روش‌های الایزا (ELISA) یا روش‌های مشابه برای اندازه‌گیری دقیق سطح AMH استفاده می‌شود.

محدوده طبیعی سطح AMH

سطح طبیعی AMH بسته به سن و شرایط فرد متفاوت است. همچنین باید به این نکته نیز توجه کنید که بسته به کیت‌ها، دستگاه و تجهیزات هر آزمایشگاه، باز هم این محدوده طبیعی می‌تواند متفاوت باشد. تعیین این موضوع که آیا مقدار نتیجه به دست آمده برای شما طبیعی است یا خیر، تنها بر عهده پزشک است.

در اینجا جدول محدوده طبیعی سطح AMH بر اساس سن و شرایط فردی آورده شده است:

در این بخش ما تنها یک راهنمای جامع و کلی در اختیار شما قرار خواهیم داد:

• سطح بالا (بیش از ۳.۵ نانوگرم/میلی‌لیتر): معمولاً در زنان مبتلا به PCOS مشاهده می‌شود.
• سطح نرمال (۱ تا ۳.۵ نانوگرم/میلی‌لیتر): نشان‌دهنده ذخیره تخمدانی مناسب است.
• سطح پایین (کمتر از ۱ نانوگرم/میلی‌لیتر): ممکن است نشان‌دهنده کاهش ذخیره تخمدانی یا نزدیک شدن به یائسگی باشد.

بسته به سن هر بیمار، می‌توان بازه طبیعی نتیجه این آزمایش را به شکل زیر شرح داد:

• زنان زیر ۳۵ سال:۵ تا ۴.۰ نانوگرم در میلی‌لیتر.
• زنان ۳۵-۴۵ سال:۰ تا ۳.۰ نانوگرم در میلی‌لیتر.
• زنان بالای ۴۵ سال: معمولاً کمتر از ۱.۰ نانوگرم در میلی‌لیتر.

تفسیر نتایج آزمایش به چه شکل انجام می‌شود؟

برای تفسیر این آزمایش،  لازم است که عوامل مؤثر بر سطح AMH را مورد بررسی قرار دهیم. چندین عامل می‌توانند سطح AMH را تحت تأثیر قرار دهند، از جمله:

۱.    سن

سطح AMH با افزایش سن کاهش می‌یابد. این کاهش معمولاً از اواخر دهه ۲۰ زندگی آغاز می‌شود و در حوالی یائسگی به پایین‌ترین مقدار خود می‌رسد.

۲.    سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

PCOS می‌تواند باعث افزایش سطح AMH شود.

۳.    یائسگی زودرس

زنانی که یائسگی زودرس را تجربه می‌کنند، معمولاً سطح AMH پایینی دارند.

۴.    جراحی‌های تخمدان

جراحی‌هایی که به تخمدان آسیب می‌رسانند، مانند کیست‌برداری یا درمان سرطان، می‌توانند سطح AMH را کاهش دهند.

۵.    داروها

برخی داروها ممکن است سطح AMH را تحت تأثیر قرار دهند.

۶.    سبک زندگی

عوامل مرتبط با سبک زندگی مانند سیگار کشیدن یا اضافه‌وزن می‌توانند ذخیره تخمدانی و سطح AMH را کاهش دهند.

چه نکاتی را باید در زمان تفسیر آزمایش در نظر گرفت؟

در زمان تفسیر نتایج مربوط به آزمایش AMH چند نکته مهم وجود دارد که حتما باید آن‌ها از قبل در نظر گرفت. از جمله این نکات باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• سطح AMH به تنهایی نمی‌تواند پیش‌بینی دقیقی از توانایی باروری ارائه دهد. سایر فاکتورها مانند کیفیت تخمک، وضعیت لوله‌های فالوپ، و اسپرم نیز اهمیت دارند.
• در زنانی که برای IVF آماده می‌شوند، سطح AMH می‌تواند به تعیین دوز داروهای تحریک تخمدان کمک کند.

مزایا و محدودیت‌های آزمایش AMH

از جمله مزایای انجام این آزمایش بی‌شک باید به هر یک از موارد زیر اشاره کرد:

۱. پایداری

سطح AMH در طول چرخه قاعدگی پایدار است.

۲. غیرتهاجمی

این آزمایش نیاز به جراحی یا مداخلات پیچیده ندارد.

۳. دقت بالا

نتایج آن اغلب پیش‌بینی‌های دقیق‌تری از ذخیره تخمدانی نسبت به سایر آزمایش‌ها ارائه می‌دهد.

همچنین این آزمایش با برخی از محدودیت‌های خاص همراه است که از جمله آن‌ها نیز باید موارد زیر را نام برد:

۱. فقدان اطلاعات درباره کیفیت تخمک‌ها

AMH تنها تعداد فولیکول‌ها را نشان می‌دهد و اطلاعاتی درباره کیفیت تخمک‌ها ارائه نمی‌دهد.

۲. تأثیر عوامل خارجی

عواملی مانند داروها یا شرایط خاص ممکن است سطح AMH را تحت تأثیر قرار دهند.

۳. عدم پیش‌بینی قطعی

سطح AMH نمی‌تواند تضمین‌کننده موفقیت یا شکست در بارداری باشد.

پیشنهاد می‌کنم مطلب چکاپ کامل را هم مشاهده کنید.