بررسی سریع آزمایش PSA

در جدول زیر می‌توانید اطلاعات کلی و کاربردی مربوط به این آزمایش را مشاهده کنید:

📌 در آزمایشگاه دکتر صالحی مجموعه‌ای کامل از آزمایش‌های ضروری ویژه سلامت آقایان ارائه می‌شود. برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنم از بخش  🔗چکاپ ویژه آقایان دیدن کنید.

PSA چیست و چرا اهمیت دارد؟

PSA یا آنتی‌ژن اختصاصی پروستات پروتئینی است که به‌طور طبیعی توسط سلول‌های پروستات تولید می‌شود و مقدار کمی از آن نیز در خون وجود دارد. این پروتئین در سلامت عملکرد پروستات نقش دارد، اما در صورت بروز مشکلاتی مانند سرطان پروستات، التهاب یا بزرگی خوش‌خیم پروستات سطح آن در خون افزایش می‌یابد.

A PSA test checks the level of prostate specific antigen (PSA) in your blood. High levels may be a sign of a prostate condition. Testing may be recommended if you have symptoms that could indicate prostate cancer, such as: peeing more than usual, having a sudden urge to pee or getting up often in the night to pee.

ترجمه فارسی

آزمایش PSA سطح آنتی‌ژن خاص پروستات را در خون بررسی می‌کند. اگر سطح آن بالا باشد، ممکن است نشانه‌ی مشکل در پروستات باشد. این آزمایش معمولاً وقتی توصیه می‌شود که علائمی مانند ادرار زیاد، احساس ناگهانی نیاز به ادرار یا بلند شدن مکرر شب برای ادرار داشته باشید.

منبع

اهمیت آزمایش PSA در غربالگری سرطان پروستات

آزمایش PSA یکی از مهم‌ترین ابزارها برای غربالگری سرطان پروستات است. این تست به پزشک کمک می‌کند تا علائم اولیه بیماری را شناسایی کرده و در صورت نیاز، درمان را سریع‌تر آغاز کند.

از آنجا که سرطان پروستات در مراحل اولیه معمولاً بدون علامت است، ممکن است تنها از طریق آزمایش‌هایی مانند PSA قابل تشخیص باشد. تشخیص زودهنگام نقشی حیاتی در افزایش اثربخشی درمان دارد.

آزمایش PSA چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش PSA بسیار ساده است و از طریق نمونه‌گیری خون انجام می‌شود. خون از ورید دست گرفته شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا میزان PSA موجود در آن اندازه‌گیری شود.

شرایط لازم قبل از انجام آزمایش PSA

برای اینکه نتیجه آزمایش دقیق و قابل‌اعتماد باشد، رعایت نکات زیر ضروری است:

۱. ناشتایی

• برای آزمایش PSA معمولاً نیازی به ناشتا بودن نیست؛
  اما در برخی شرایط، پزشک ممکن است نظر متفاوتی داشته باشد.

۲. پرهیز از فعالیت‌ها و اقدامات خاص

برای جلوگیری از افزایش موقتی PSA، موارد زیر باید رعایت شود:

• خودداری از انزال یا مقاربت جنسی حداقل ۴۸ ساعت قبل از آزمایش
• اجتناب از ورزش‌های سنگین و فعالیت‌هایی که فشار مستقیم روی لگن ایجاد می‌کنند (مانند دوچرخه‌سواری)
• عدم انجام معاینه پروستات یا نمونه‌برداری (بیوپسی) تا یک هفته قبل از آزمایش
• عدم انجام معاینه مقعدی (DRE) تا یک هفته قبل از آزمایش
• در صورت انجام سونوگرافی پروستات، حتماً این موضوع را به مسئول آزمایشگاه اطلاع دهید.

رنج نرمال آزمایش PSA چیست؟

تشخیص رنج نرمال PSA برای هر فرد می‌تواند بسته به عواملی مانند سن، وزن، سابقه پزشکی و شرایط بالینی متفاوت باشد. به همین دلیل، تفسیر دقیق نتایج باید توسط پزشک متخصص انجام شود.

به‌طور کلی، مقدار PSA در مردان بالغ معمولاً کمتر از ۴ نانوگرم/میلی‌لیتر طبیعی در نظر گرفته می‌شود. با این حال، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده سن است:

• مردان زیر ۵۰ سال: معمولاً PSA کمتر از ۲.۵ نانوگرم/میلی‌لیتر طبیعی محسوب می‌شود.
• مردان ۵۰ تا ۶۹ سال: PSA کمتر از ۳.۵ نانوگرم/میلی‌لیتر اغلب نرمال است.
• مردان بالای ۷۰ سال: PSA بالاتر از ۴ نانوگرم/میلی‌لیتر ممکن است نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر باشد.

پیشنهاد مطالعه: 🔗چکاپ ویژه سالمندان 

Free PSA و Total PSA چیست؟

در آزمایش PSA دو نوع اندازه‌گیری انجام می‌شود: PSA کل (Total PSA) و PSA آزاد (Free PSA). نسبت Free به Total می‌تواند به پزشک در تشخیص تفاوت میان سرطان پروستات و بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) کمک کند.

• Total PSA: مقدار کل PSA موجود در خون که شامل PSA آزاد و PSA متصل به پروتئین‌هاست.
• Free PSA: بخشی از PSA که به صورت آزاد در خون گردش می‌کند و ارتباط نزدیکی با وضعیت سلامت پروستات دارد.

به‌طور کلی، نسبت Free PSA به Total PSA در مردان مبتلا به سرطان پروستات کمتر از افرادی است که تنها به BPH دچار هستند.

تفسیر نتایج آزمایش PSA به چه صورت است؟

آزمایش PSA می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت‌های مختلفی باشد که هر کدام نیاز به بررسی دقیق دارند. افزایش سطح PSA همیشه به معنی سرطان نیست و می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. تفسیر نهایی باید توسط پزشک متخصص انجام شود.

افزایش PSA — علل احتمالی

اگر سطح PSA بالا باشد، علت آن ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• BPH (بزرگی خوش‌خیم پروستات): شایع‌ترین علت افزایش PSA که سرطانی نیست.
• پروستاتیت: التهاب یا عفونت پروستات که می‌تواند موجب افزایش PSA شود.
• سرطان پروستات: بیشترین افزایش سطح PSA معمولاً در سرطان دیده می‌شود، اما همیشه علت قطعی نیست.

کاهش یا سطح طبیعی PSA

سطح پایین یا نرمال PSA معمولاً نشان‌دهنده عدم وجود مشکل جدی در پروستات است، اما برای اطمینان باید همراه با معاینه فیزیکی و سایر آزمایش‌ها بررسی شود.

آزمایش PSA در مردان و زنان

آزمایش PSA عمدتاً برای مردان و جهت ارزیابی سلامت پروستات انجام می‌شود. اما در شرایط خاص، زنان نیز ممکن است نیاز به این آزمایش داشته باشند. این موارد بسیار نادرند و معمولاً مربوط به:

• تومورهای نادر پروستات
• برخی سرطان‌ها که بر بافت‌های مشابه پروستات اثر می‌گذارند

در زنان سطح PSA به‌طور طبیعی بسیار پایین است و فقط در شرایط خاص اندازه‌گیری می‌شود.

محدودیت‌ها و هشدارهای آزمایش PSA

با وجود اینکه PSA ابزار مهمی برای غربالگری سرطان پروستات است، اما همیشه تشخیص قطعی ارائه نمی‌دهد. عوامل متعددی می‌توانند باعث افزایش موقتی PSA شوند:

• التهاب یا عفونت پروستات
• معاینه اخیر پروستات
• برخی فعالیت‌ها یا شرایط پزشکی

بنابراین PSA بالا همیشه به معنای سرطان نیست. برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است از سونوگرافی، بیوپسی یا معاینه فیزیکی تخصصی استفاده کند.

پیشنهاد مطالعه: چکاپ ویژه سرطان