جدول راهنمای سریع آزمایش کشت ادرار

در این جدول، مهم‌ترین نکات مربوط به آزمایش کشت ادرار به صورت خلاصه و کاربردی آورده شده است تا با یک نگاه بتوانید اطلاعات کلیدی را مشاهده کنید. در ادامه متن، هر یک از این موارد به طور کامل توضیح داده شده است.

در ادامه متن، هر یک از این موارد با جزئیات بیشتر بررسی شده‌اند.

آزمایش کشت ادرار چیست و چرا انجام می‌شود؟

آزمایش کشت ادرار U/C (Urine Culture)، روشی است که در آن نمونه ادرار بیمار به صورت استریل جمع‌آوری شده و روی محیط کشت قرار می‌گیرد تا میکروارگانیسم‌ها (معمولاً باکتری‌ها) در شرایط مناسب رشد کنند. پس از رشد، نوع میکروب شناسایی شده و در صورت نیاز، آزمایش حساسیت به آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا درمان دقیق و موثری را انتخاب کند.

این آزمایش دقیق‌تر از آزمایش ساده ادرار است و علاوه بر تشخیص عفونت در صورت وجود علائم، در شرایط خاصی مانند بارداری، قبل از جراحی‌های دستگاه ادراری و در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف نیز توصیه می‌شود.

A urine culture is a test healthcare providers use to check for a urinary tract infection (UTI) by seeing if bacteria or fungi can grow from a sample of your pee. A urine culture test can also identify bacteria or yeast causing a UTI and which drugs work best to treat the infection.

ترجمه فارسی

آزمایش کشت ادرار، آزمایشی است که پزشکان برای تشخیص عفونت ادراری انجام می‌دهند. در این آزمایش، نمونه ادرار شما بررسی می‌شود تا ببینند آیا باکتری یا قارچی رشد می‌کند یا نه. این آزمایش همچنین نوع باکتری یا قارچ را مشخص کرده و دارویی که بهتر عفونت را درمان می‌کند نشان می‌دهد.

منبع

نکات مهم قبل، حین و بعد از انجام آزمایش کشت ادرار

برای دقت بالاتر نتایج، رعایت نکات زیر ضروری است:

قبل از آزمایش

• آمادگی بهداشتی: شستشوی دقیق ناحیه تناسلی برای جلوگیری از آلودگی سطحی.
• نمونه‌گیری میانه جریان: ابتدا چند قطره اول ادرار دفع شده و سپس نمونه میانه جریان جمع‌آوری شود تا احتمال آلودگی کاهش یابد.
• قطع مصرف آنتی‌بیوتیک: در صورت امکان چند روز قبل از آزمایش مصرف دارو متوقف شود تا نتیجه تحت تأثیر قرار نگیرد.
• زمان نمونه‌گیری: لزوماً صبح اول وقت نیست اما نمونه تازه بهتر است.
• مقدار نمونه: معمولاً ۳۰ تا ۵۰ میلی‌لیتر کافی است.
• شرایط نگهداری: در صورت تأخیر در تحویل، نمونه باید در یخچال نگهداری شود.

حین نمونه‌گیری

• استفاده از ظروف استریل: جلوگیری از آلودگی نمونه بسیار مهم است.
• دقت در روش جمع‌آوری: رعایت دقیق نمونه‌گیری میانه جریان برای اطمینان از صحت نمونه.

بعد از نمونه‌گیری

• نگهداری و حمل: نمونه باید در دمای مناسب (معمولاً سرد) نگهداری و سریعاً به آزمایشگاه تحویل داده شود.
• ثبت اطلاعات: ثبت دقیق مشخصات بیمار و زمان نمونه‌گیری برای تفسیر صحیح ضروری است.

روش نمونه‌گیری کشت ادرار

برای دقت و صحت نتایج آزمایش کشت ادرار، نمونه‌گیری صحیح بسیار اهمیت دارد. روش نمونه‌گیری بسته به گروه سنی و جنسیت متفاوت است:

نمونه‌گیری در آقایان

• آزمایش باید قبل از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک انجام شود یا پس از یک هفته از پایان دارو.
• شستشوی آلت تناسلی با آب ولرم و دستمال مرطوب یکبار مصرف ضروری است.
• پس از دفع چند قطره اول ادرار، نمونه میانه جریان (حدود ۳۰ میلی‌لیتر) جمع‌آوری و در ظرف استریل نگهداری شود.

پیشنهاد مطالعه: (🔗 چکاپ ویژه آقایان)

نمونه‌گیری در بانوان

• شرایط مشابه آقایان، از جمله پرهیز از مصرف آنتی‌بیوتیک پیش از آزمایش.
• شستشوی ناحیه تناسلی از جلو به عقب با آب ولرم و دستمال مرطوب یکبار مصرف انجام می‌شود.
• نمونه میانه جریان ادرار در ظرف استریل جمع‌آوری گردد.

پیشنهاد مطالعه: (🔗 چکاپ ویژه بانوان)

نمونه‌گیری در کودکان

• ناحیه خروج ادرار کودک با آب و صابون شسته شود.
• کیسه ادراری مخصوص کودک به مدت حداکثر ۴۵ دقیقه روی محل قرار داده شود، بهتر است هنگام خواب کودک این کار انجام شود.

برای مطالعه کامل‌تر و جزئیات بیشتر، می‌توانید به مقاله روش‌ جمع آوری نمونه  ادرار  زیر مراجعه کنید

موارد و مواقع تجویز آزمایش کشت ادرار

آزمایش کشت ادرار ممکن است با دلایل مختلفی برای مراجعین تجویز شود. از جمله مهم‌ترین شرایط مربوط به تجویز آزمایش کشت ادرار، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• علائم بالینی عفونت ادراری: علائمی مانند سوزش حین ادرار، تکرر ادرار، درد در ناحیه زیر شکم، تب و یا درد کمر می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت باشد. در این موارد، کشت ادرار برای تایید تشخیص ضروری است.
• پیشگیری از عوارض در بارداری: زنان باردار به دلیل افزایش خطر عفونت‌های ادراری و پیامدهای احتمالی برای مادر و جنین، به صورت روتین مورد بررسی قرار می‌گیرند.
• بیماران با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های زمینه‌ای: افراد مبتلا به دیابت، نقص ایمنی یا سایر بیماری‌های مزمن که مستعد عفونت‌های ادراری هستند، باید این آزمایش را جهت شناسایی سریع عفونت انجام دهند.
• پیش از جراحی‌های مرتبط با دستگاه ادراری: برای کاهش ریسک عفونت‌های بعد از جراحی، بررسی وضعیت میکروبی در ادرار بیمار توصیه می‌شود.
• ارزیابی پاسخ به درمان: در بیمارانی که تحت درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها قرار دارند، آزمایش کشت ادرار می‌تواند نشان دهد که درمان به چه میزان مؤثر بوده و در صورت نیاز، تغییرات لازم در درمان اعمال شود.

افراد مورد تجویز آزمایش کشت ادرار

علاوه بر دلایل مربوط به تجویز آزمایش کشت ادرار، بد نیست از افرادی که این آزمایش ممکن است برایشان تجویز شود نیز اطلاع داشته باشیم. به طور کلی پزشکان ممکن است این تست برای افراد زیر تجویز کنند:

• زنان: ساختار آناتومیکی مجاری ادراری زنان و نزدیکی به ناحیه تناسلی باعث افزایش احتمال آلودگی می‌شود؛ بنابراین زنان بیش از سایرین در معرض عفونت‌های ادراری هستند.
• مردان مسن: تغییرات مربوط به پیری، مشکلات پروستات و سایر ناهنجاری‌های ادراری می‌تواند موجب تجمع باکتری‌ها شود.
• بیماران دیابتی و با سیستم ایمنی ضعیف: در این گروه، سیستم دفاعی بدن کمتر قادر به مبارزه با عفونت‌ها است؛ از این رو، تشخیص زودهنگام عفونت اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.
• کودکان: در کودکان ممکن است عفونت‌های ادراری بدون علائم واضح بروز کنند؛ لذا تشخیص سریع از طریق کشت ادرار می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. (🔗 چکاپ ویژه کودکان)
• زنان باردار: به دلیل پیامدهای احتمالی عفونت‌های ادراری بر روند بارداری، بررسی منظم و دقیق این آزمایش برای زنان باردار الزامی است.(🔗 چکاپ ویژه بارداری)

تفسیر نتایج آزمایش کشت ادرار و محدوده نرمال

تفسیر صحیح نتایج کشت ادرار مستلزم توجه به چندین فاکتور کلیدی است. در ادامه به تشریح دقیق هر یک این موارد می‌پردازیم:

۱- تعداد کلونی‌های باکتری (Colony Count)

• محدوده نرمال و مثبت بودن تست: به صورت کلی جواب این آزمایش باید منفی یا همان Negative باشد. در صورت وجود باکتری در آزمایش کشت، آستانه‌ای برای آن تعریف می‌شود که معمولا +۵ است. این مقدار تقریبا معادل با ۱۰۰.۰۰۰ واحد تشکیل‌دهنده کلونی باکتری در نمونه تست است.
• تشخیص آلودگی نمونه: اگر تعداد کلونی‌های باکتری بسیار کم (مثلاً < 10^3 CFU/mL) باشد و همراه با آن، انواع میکروارگانیسم‌های متعدد نیز مشاهده شود، ممکن است نتیجه ناشی از آلودگی نمونه باشد.

۲- نوع میکروارگانیسم

• شناسایی عامل عفونت: معمولاً باکتری Escherichia coli بیشترین میزان را در عفونت‌های ادراری ایجاد می‌کند، اما سایر باکتری‌ها مانند Klebsiella, Proteus و Enterococcus نیز ممکن است در برخی موارد دیده شوند.
• ارزیابی خصوصیات میکروبی: شناسایی دقیق گونه میکروبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که نوع و الگوی مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها به تصمیم‌گیری درمانی کمک می‌کند.

۳- آزمون حساسیت به آنتی‌بیوتیک

• تعیین الگوی مقاومت: پس از شناسایی میکروب، نمونه به آزمایش حساسیت به آنتی‌بیوتیک‌ها فرستاده می‌شود تا داروهایی که در برابر میکروب مؤثر هستند شناسایی گردند. این اطلاعات نقش کلیدی در انتخاب درمان مناسب دارند.
• تطبیق با شرایط بالینی: نتایج حساسیت باید با علائم بالینی بیمار و سابقه مصرف آنتی‌بیوتیک در نظر گرفته شود.

نکات مهم در تفسیر

در زمان تفسیر نتایج آزمایش که باید توسط پزشک متخصص انجام شود، لازم است که به نکات زیر نیز توجه داشت:

• همخوانی با علائم بالینی: حتی در صورتی که تعداد میکروب‌ها کمی باشد، در بیمارانی با علائم واضح، وجود عفونت ممکن است نادیده گرفته نشود.
• تفاوت نمونه‌های کاتتردار و نمونه‌های آزاد: در نمونه‌های کاتتردار، آستانه تعداد میکروارگانیسم ممکن است پایین‌تر تلقی شود؛ لذا تفسیر باید با توجه به روش نمونه‌گیری انجام شود.
• تأثیر شرایط فیزیولوژیکی: عوامل مانند میزان هیدراتاسیون، زمان نمونه‌گیری و شرایط نگهداری نمونه می‌توانند بر نتایج تأثیرگذار باشند.

عوامل مؤثر بر دقت آزمایش کشت ادرار و تأثیر بیماری‌ها بر نتایج

نتایج آزمایش کشت ادرار ممکن است تحت تأثیر عوامل و شرایط مختلفی قرار بگیرد که دقت تشخیص را کاهش داده و احتمال بروز نتایج کاذب مثبت یا منفی را افزایش می‌دهد. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

• آلودگی نمونه: عدم رعایت دقیق روش نمونه‌گیری، مانند جمع‌آوری نمونه به روش میانه جریان، می‌تواند باعث ورود باکتری‌های خارجی شود و نتیجه مثبت کاذب را ایجاد کند.
• مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک قبل از نمونه‌گیری باعث کاهش تعداد میکروب‌ها شده و ممکن است نتیجه آزمایش را منفی کاذب کند.
• مشکلات ساختاری و آناتومیکی: بیماری‌هایی مانند سنگ کلیه، انسداد مجاری ادراری یا اختلالات پروستات می‌توانند موجب تجمع باکتری‌ها شده و نتایج مثبت کاذب ایجاد کنند.
• بیماری‌های زمینه‌ای: افراد مبتلا به دیابت یا نقص سیستم ایمنی ممکن است حتی با تعداد کم میکروب‌ها علائم عفونت را تجربه کنند، بنابراین تفسیر نتایج در این گروه نیازمند دقت بیشتری است.
• شرایط نگهداری و زمان نمونه‌گیری: تأخیر در تحویل نمونه به آزمایشگاه یا نگهداری نادرست نمونه می‌تواند باعث تغییر در تعداد و نوع میکروارگانیسم‌های موجود شود و نتیجه آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد.

رعایت دقیق روش نمونه‌گیری و در صورت امکان قطع مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها قبل از آزمایش، به افزایش دقت کشت ادرار و کاهش احتمال نتایج کاذب کمک می‌کند.

آزمایش‌های مرتبط با کشت ادرار

برای تکمیل ارزیابی بالینی و اطمینان از تشخیص صحیح، آزمایش‌های دیگری نیز می‌توانند همراه با کشت ادرار مورد استفاده قرار گیرند. از جمله آزمایش‌های تکمیلی که پزشک متخصص ممکن است تجویز کند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• آزمایش ادرار (Urinalysis): بررسی مشخصات فیزیکی و شیمیایی ادرار (رنگ، شفافیت، pH، پروتئین، گلوکز، سلول‌های خونی و غیره) که می‌تواند نشانه‌های اولیه عفونت یا بیماری‌های کلیوی را نشان دهد.
• تست دیپ استیک ادرار: استفاده از نوارهای واکنشی جهت تشخیص سریع وجود نیتریت و لکوستین‌ها که شاخص‌هایی از عفونت ادراری هستند.
• آزمایش حساسیت میکروبی: بعد از رشد میکروارگانیسم در کشت، این آزمایش جهت تعیین داروهای مؤثر علیه باکتری‌های شناسایی‌شده انجام می‌شود.
• تصویربرداری از دستگاه ادراری: در برخی موارد عفونت‌های مزمن یا عودکننده، پزشک ممکن است با استفاده از سونوگرافی یا CT scan ساختار کلیه‌ها و مجاری ادراری را بررسی کند. (🔗 چکاپ ویژه کلیه)

پیشنهاد می‌کنم از بخش چکاپ کامل دیدن کنید.